a
-
阿美語元音之一,系展唇、後低舌面元音,音值為〔a〕,〔a/a〕等變體。
-
a元音處於音節開頭與收尾時,有輕微喉塞化,讀如〔`'~a〕、〔a`'~〕。
-
用法如下:
-
(1)前綴詞。
-
aenem 六個人,aira 即將有,aikor 在後面。
-
-
一般表示人的數目或其他附加意義。
-
(2)連接詞。
-
連接人名詞、人稱代詞主格形態,或者以指示代詞為修飾語的詞組,表示如、與、跟、以及等意義。
-
(3)結構助詞。
-
表示:
-
修飾關係。
-
並列關係。
-
Ta'angayay a kohecalay.
又大又白。
-
Ta'angayay a kohecalay.
-
連動關係。
-
Talariyal a mifuting.
去海上打魚。 -
Karetengay a tatoyen.
提起來很重。
-
Talariyal a mifuting.
-
`m~補充關係。
-
(1)語氣助詞。
-
Akaka komaen, mawaraka(讀mawaraka)! -
Mapolina(讀mapolina)kiso i a'aloan!小心啊,你要掉到河裡去啊!
-
-
放在動詞之後,並與之連讀,表示提醒對方警惕和提防即將出現的險情。
-
不要吃,會中毒的!
-
(2)感嘆詞。
-
表示驚訝、驚奇、驚嘆。
-
誰掉下去了?
-
futur : la particule "a" placée devant un verbe marque le futur
-
A ma'orad ano dafak.
il pleuvra demain. -
A komaen kako.
je vais manger. -
Tayra kako a misalama.
j'irai (je vais) m'amuser.
-
A ma'orad ano dafak.
-
être : particule de liaison entre un adjectif en ay et un nom
-
O fagcalay a tamdaw konian.
C'est un brave homme. -
O ga'ayay a holo'.
le riz est bon.
-
O fagcalay a tamdaw konian.
-
et : particule de liaison entre deux noms
-
Potawan a ci Parih.
Potawan et Parih.
-
Potawan a ci Parih.
-
pour; à
-
Padagen cigra a mihinam to kolog.
aide la à chercher les buffles.
-
Padagen cigra a mihinam to kolog.
-
連結詞 (為某種意義或修飾用)
a connecting particle with some of the meaning of "and" * modifying particle
-
1.連接詞
-
O 'acefel no akong i lotok a miiloh kirawan.
那是阿公在山上燒的煙。
-
O 'acefel no akong i lotok a miiloh kirawan.
-
2.依附詞
-
(範疇分類:其他)
[虛]
-
Fae:ket kiraan a ’anengang hay?
那張椅子重嗎? -
Cima^ kiraan a tamdaw?
那個人是誰呢? -
No singsi^ kiraan a kahngangay a codad.
紅色的書是老師的。 -
Nima^ kiraan a kahngangay a codad?
紅色的書是誰的? -
Papina^ kamo a malakaka^?
你有幾個兄弟姊妹? -
Romakat kako a talapicodadan to romi’ami’ad.
我每天走路去學校。 -
Talalotok ci mama^ a mi’adop.
爸爸在山上打獵。 -
Hay, tada salongan a ’arawen ko teker ni Idek.
是的,彩虹看起來真美麗。 -
Faecal a ’arawen ko teker ni Idek hay?
天上的彩虹美麗嗎? -
Malakapot kami to romi’ami’ad a micodad ato misalama^.
我們每天一起唸書和玩耍。 -
Aka ka apac a talapicodadan.
上學不可以遲到。 -
Pahanhan to a micodad, masadak kako a talapapotal no picodadan.
下課了,我走出教室。 -
Ira ko cecay a cirot i faled no facidol,
在麵包樹上有一隻伯勞鳥, -
O maan a on-doan ko kaolahan no miso?
你喜歡什麼運動? -
Mafana’ kiso a masakero^ haw?
你會跳舞嗎? -
Hay, mafana’ kako a romadiw.
是的,我會唱歌。 -
Mafana’ kiso a romadiw haw?
你會唱歌嗎? -
Pinaay ko widi^ a lomowad kiso to dafak?
你早上幾點起床? -
Enemay ko widi^ a lomowad kako.
我早上六點起床。 -
Siwa^ ira ko pangkiw no widi^ a mafoti’ kako.
我晚上九點半睡覺。 -
Pinaay ko widi^ a mafoti’ kiso?
你晚上幾點睡覺? -
Ha! Ano hacowa^ a taloma’ ciira?
喔!她什麼時候回來呢? -
Talalotok kami a miliso’ ci akongan.
我們去山上拜訪外公。 -
Mafana’ kako a mirenaf.
我會畫圖。 -
Citamohong ci ina^ a masadak haw?
媽媽外出的時候,有戴帽子嗎? -
Caay, mapawan ciira a citamohong.
不,她忘了戴帽子。 -
Manga’ay kako a misalama^ i herek no lahok haw?
下午我可以去玩嗎? -
Nga’ay to, kataloma’ a malafi^!
可以,記得回來吃晚餐喔! -
Ano masalaw i, manga’ay kako a masadak haw?
如果雨停了,我可以出去嗎? -
Mafotek ci ama: a mitolon.
阿嬤閉上眼睛祈禱。 -
Nanay kadofah anini^ a miheca^!
願今年大豐收。 -
Talakiwkay kami a milihay.
我們要去教會做禮拜。 -
Pina^ a romi’ad ko cecay a lipay?
一個禮拜有幾天? -
Pito^ a romi’ad.
一個禮拜有七天。 -
Talalotok ca Panay a mipeco’ to mami^.
Panay一家人到山上摘橘子。 -
liliden no niyam a pataloma’.
我們都搬回家。 -
O matefaday i sera^ a posak ato fawo^ i,
掉在地上的飯粒和蟲, -
Malalok kami a matayal.
我們工作很勤勞。 -
O malafoloday a alonah kami.
我們是一群螞蟻。 -
O malalokay a alonah kami.
我們是一群勤快的螞蟻。 -
Nawhani misaromi’ad a misa’icel a minanam ciira.
因為他每天努力練習。 -
Malalifet caira a mafekac.
他們在比賽跑步。 -
Anini^ a mihcaan, kadofah ko pinaloma^.
今年稻米豐收, -
Lipahak sa ci mama^ a matawa^.
爸爸高興得笑呵呵。 -
Ngarngar sa ciira a matayal i pala^.
他每天辛勤地在田裡耕作。 -
Pakaci-ting-sya^ kako a talapicodadan to romi’ami’ad.
我每天騎腳踏車上學。 -
Cecay a romi’ad, i fatad no lalan.
有一天,在上學的路上, -
Ira a mita’elif ci faki^.
有一位叔叔經過。 -
Pina^ a wawidian ta tangasa^?
要多少時間才會到達? -
Pakatolo^ a wawidian.
大約要三個小時。 -
Pakamaan a talaTaypak?
去台北要搭什麼車? -
Kaci-hi-lo-mit a paka-o-to-fay.
騎摩托車一定要戴安全帽。 -
Kasatisil a madakaw to faso^.
搭公車要排隊上車。 -
O satakaraway a lotok i, o Yu-san.
最高的山是玉山。 -
Hacowa^ ko raay a rakaten?
要走多久呢? -
Licayaw ho^ kiso, maanen a tayra i Tafalong?
請問你,怎樣到太巴塱部落? -
Macowa^ a nanomen ko riyar?
海水喝起來味道如何? -
Mararid a talariyar a mifoting ko mifotingay.
漁夫常常出海捕魚。 -
O maan ko kaolahan iso a kakaenen?
你喜歡吃什麼? -
Kamaro’, o maan ko kangalayan no miso a maen?
請坐,請問你要吃什麼? -
Maanen aca^, awaay ko hemay itini, edeng o walay a cecay.
抱歉,這裡沒有飯,只有麵。 -
Sowalen ari, o maamaan a swey-kwo-an ko iraay itini i Taywan?
說說看,台灣有哪些水果? -
Ciheci^ to mihecahecaan kora a losay haw?
那些果樹每年結果實嗎? -
Hay, mararid a macidal, saka malofic ko heci^.
是的,因為陽光充足,所以結很多果實。 -
Pacilahen to mamang ta kaeso’ a kaenen.
加一點鹽才好吃。 -
Kalamkamen a paising.
趕快去給醫生看。 -
Aka to kahalikaen to piyang, kalalok a miforac to wadis.
不要再貪吃糖果,多刷牙。 -
Mafana’ haca^ kako a mipadang misawsaw to kaysing, to tapila’ ato ’alapit.
我還會幫忙洗碗盤和筷子。 -
Faecalay a wawa^ saan ko singsi^ a mahemek i takowanan.
老師稱讚我是一個很乖的小孩。 -
’Eminen ako a maen ko kakaenen i kaysing.
我把碗裡的飯菜吃完。 -
Lima^ patongal han to siwa^ i, safaw sepat to ko pida^ a mapolong.
五加九共十四元。 -
Pafelien haca kako to tosa^ no limaay a pida^ i, manga’a:y to.
你再給我兩個五元的也可以。 -
Mangalay kako to mo^tep no mo^tepay a pida^.
我想要換十個十元。 -
Tawki^, cecay li’an ko pida^ ako. Mangalay kako a mifalic.
老闆,我有一百元。我想要換錢。 -
Pafelien ni ina^ kako to lima^ polo’ a payso^ to pi:lipalipayan.
媽媽每星期給我五十元。 -
’Anangen ako ko tosa^ polo’ a payso^.
我就存二十元。 -
Tahenay ko rakat no karaya’ay, cecay a romi’ad kina tosa^ polo’ ira ko sepat a misaliyok.
長針走得快,一天走二十四圈。 -
Mana’on ko rakat no papoyo’ay, cecay a romi’ad kina tosa^ a misaliyok.
短針走得慢,一天走兩圈。 -
mato mipalalay i takowanan a papido^do^ to rakat no romi’ad.
好像在提醒我要依時作息。 -
Pafeli^ ci mama^ ako to faelohay a toki^ i takowanan.
爸爸給我新手錶。 -
Herek no lahok toloay ko toki^, tayra ciira ci fayian a mitenoon.
下午三點,媽媽到姨媽家學習織布。 -
Saromi’ad saan ciira a pahoting.
他每天放羊吃草。 -
Matepa^ to. Hilam itira: i rarikor no ’ongcoy a milimek.
找到了!原來躲在大石頭的後面。 -
Kanarikay a mikilim, ano icowa:ay to?
趕快去找,不知到哪去了? -
Maolah ko ’oner a masadak to dadaya^.
蛇喜歡在晚上出現。 -
Ano tomowa’ ho ko ngapa^ nira i, caay to kacaloway a milaliw ko ’edo ato takola^.
只要張開嘴,老鼠和青蛙都很難逃開。 -
I hanahanaan to ciira a misaefeefer.
牠在花叢裡飛來飛去。 -
Salo:ngan a nenengen ko ’adipapang.
蝴蝶看起來真美麗。 -
Rahoday a nanamen ko sowal no Pangcah haw?
阿美族話好學嗎? -
I picodadan kako a minanam.
我在學校學。 -
Icowa^ kiso a minanam to sowal no Pangcah?
你在哪裡學阿美族話? -
Mafana’ kiso a somowal to sowal no Pangcah haw?
你會講阿美族話嗎? -
Ano o masamaamaanay to a kongko^ i, maolah kako a mitengil.
各類的故事,我都喜歡聽。 -
Mafa:na’ cingra a pakongko^ to kakaolahan a mitengil.
他很會說好聽的故事。 -
Mafana’ ci akong a pakongko^.
阿公很會講故事。 -
Mararid kako a maro’ i lidong no kilang a mitengil to pipakongko^ ni akong.
我常常坐在樹下,聽阿公講故事。 -
Mapolong a mitengil kami o malakapotay a micodad.
我們同學就一起聽。 -
Icowa^ ko satakara:way a loma’?
最高的大樓在哪裡? -
I codad. Malalok a micodad i, matongal ko fana’ no mita.
在書裡。勤讀書可以讓我們增加知識。 -
Hay! Ano maherek kiso a miasip, kanca^ panokas hato i ci Panayan.
好的,如果你讀完了,務必親自還給Panay。 -
Awaay ko no mako, nika ira ko ni Panay. Tanamay ako a somowal cingra.
我沒有,但是Panay有。我試試幫你向她傳話。 -
Namiasip to kiso tina “Ilisin no ’Amis” sanay a codad haw?
你讀過《阿美族豐年祭》這本書嗎? -
Malahakelong kako ato kapot a tayra i picakayan to codad inacila^.
昨天我和同學一起到書店去。 -
Hilam han o malecaday aca^ ko nicakayan niyam a ci-ting.
結果我們兩人各買了一本相同的字典。 -
Mangalay kami a micakay to ci-ting ato no kongko^ a codad.
我們都想買字典和故事書。 -
Nikaorira, caay ka lecad ko nicakayan niyam to no kongko^ a codad.
但是,我們買的故事書卻不同。 -
Minanam kako a misorit to codad.
我在練習寫字。 -
Mangalay kako tahenay a mafana’.
我希望很快的學會。 -
Ano mafana’ to kako a misorit i,
如果我學會書寫時, -
I Tay-pak ciira a matayal, tadamaoron kako i ciiraan.
他在台北工作,我很想念他。 -
Lipahak ko faloco’ ako a pakalayap to tikami^ iso anini^.
今天接到你的信,我非常高興。 -
Maolah kako toya toloay a codad, o nipafelian iso i takowanan i ’ayaw nonini a folad.
我都很喜歡你上個月送給我的三本書。 -
Nanay matiya kiso, mamalafangcalay a singsi^ kako.
希望我像你一樣,將來做個優秀的老師。 -
Mipi-yi to, mamalasingsi^ to kiso saan ko sowal a matengil.
聽說你畢業了,就要當老師了。 -
O mamisa’icel kako a micodad.
我要努力讀書。 -
Codaden ako ko malitemohay a demak to romi’ami’ad.
我把每天發生的事記下來。 -
adihay ko mata’elifay to ako a demak i laloma’ no re-ci^.
日記裡有許多我過去的事。 -
Ano matira, manga’ay kako a minanam a misorit,
這樣不但可以練習寫字, -
O hahadimelen ako a mi’anang.
我要好好地保存。 -
hacecacecay han niira ko tikami^ a patangasa^ i pilomaloma’.
他把信一封一封送到各家各戶。 -
Lipahak ko tamdaw a pakalayap to tikami^.
人們收到了信,都很高興。 -
Saromi’ami’ad saan a patangasa^ to tikami^ to pilomaloma’.
每天挨家挨戶替人們送信。 -
Ano cilafang ko Pangcah to naniraayay i, pasadak ko i loma’ay to kaeso’ay a kakaenen.
如果阿美族有朋友自遠方來,家的主人會端出美食出來宴客。 -
O imi^ nonini a sowal i,
這句話的意思是: -
Kirami, ano citelep ko loma’ i, tatiih a misoni^; nawhani, paysin.
但是,如果家裡有人去世,就不能吹奏,因為會觸犯禁忌。 -
Pasifana’ ko singsi niyam a misanga’ to tiftif anini^ a romi’ad.
今天老師教我們製作口簧琴。 -
O nanoto’as ita o Pangcah a pinasanga’ kiraan.
那是我們阿美族的傳統建築。 -
Ira i sacomod no niyaro’ ko pikacawan, o pikecoran a minengneng to rakat no ’ada^.
瞭望台在部落的入口,用來觀察敵人的行動。 -
Nga’ay kita a talapatiyamay a micakay to maamaan.
我們可以到商店買東西。 -
Nga’ay kita a tala-yo-fing a micu-king, miepod to pida^ ato paefer to tikami^.
也可以到郵局存錢、領錢和寄信。 -
Ano adada^ i, manga’ay a talapipaisingan a paising.
如果生病了,可以到醫院看病。 -
Inian a kalopitokohan i, o sakacaloway no mita a ma’orip.
這些現代的設施讓我們的生活方便。 -
Oya ma’araway a niyaro’ i, o Pos-ko^.
那看得見的部落是玉里。 -
Tosa^ a pa-sin-to^ no po:long no tamdaw i Tay-wan ko Yin-cu-min.
原住民的人口佔台灣總人口的2%。 -
O roma^ a kalitosa^ i, i to-kay to a maro’.
另一半的人住在都市裡了。 -
I to-kay to caira a matayal ato misaparod.
他們已在都市成家,工作也在那裡。 -
Orasaka, o teloc no Yin-cu-min, ’aloman to ko i to-kayay a mato’as anini^.
所以,現在有許多的原住民的後代在都市長大。 -
Anini^ a mihecaan, paka-hi-ko-ki^ a taloma’ naniTay-pak ko po:long no paro^ no loma’ no faki^ ako.
今年,叔叔一家人從台北搭飛機回來。 -
Miilisin ko niyaro’ niyam i salaloma’ no faloay ato siwaay a folad to mihecahecaan.
每年的八月到九月之間,我們的部落舉行「豐年祭」。 -
Mapolong ko ’alomanay a romadiw ato masakero^ i papotal, malipahak to nikasefek no kinaira no pinaloma^.
大家在廣場上快樂地唱歌和跳舞來慶祝豐收。 -
O pakeras haw i, miliyaw a macakat ko pacihakay a mifolesak to nisangicingiciwan a ’icep. Nanay citama’ ko kapah a mi’adop ato mifoting o saanay.
至於pakeras儀式是,女祭司再次爬到宗祠的屋頂上,向大眾撒檳榔切片。以示祝福部落青年上山打獵、下海漁撈順遂,常有獵獲。 -
Anini^ palimo^ han to a palacecay ko pakomod ato pakeras.
今天把pakomod和pakeras 合併成為palimo^。 -
O pakomod hananay a demak haw i, macakat i tongroh no loma’ no kakitaan ko pacihakay a mifosfos to eraw. Nanay masaray ko kaloadada^ no tamdaw o saanay.
所謂的pakomod儀式是,女祭司爬上宗祠的屋頂,向大眾撒甜酒。以示驅邪並治好大眾的各種疾病。 -
Sarikoray to a kasakeroan a romi’ad no ilisin anini^.
今天是豐年祭歌舞節目的最後一天。 -
Ano cimaramoday i niyaro’ i, o tata’angay a demak no ngangasawan.
部落裡有人結婚,是整個氏族的大事。 -
Mikitemel ko faki^ a somowal, mipalemed ko finawlan i cairaan.
伯父輩會給他們訓話,族人會給他們祝福。 -
Mitolon ko mato’asay, mikitemel a pa’icel i tamiyanan to sakalalok a matayal.
長老祈福,並且勉勵我們做事要認真。 -
Yo matengil to ko piparadiw i, madado^do kami a masadak naipicodadan, misi’ayaw to faelohay a ’orip.
當聽到歌聲響起,我們一個接一個走出學校,邁向新的人生。 -
Papilifeten nangra kami a mipana’.
他們讓我們比賽射箭。 -
Atien no picodadan ko kalas no niyaro’ a mikerid to pisaselal.
學校請耆老為我們舉辦成年禮。 -
O pico^yapan no niyam a romi’ad anini^.
今天是我們畢業的日子。 -
Maparenget ko pakalifetay a micodaday.
通過的學生才能戴上頭飾。
-
Fae:ket kiraan a ’anengang hay?
-
舌頭;延長;擴散;傳播
同 dat dat
-
有什麼重要的事?
同 siroma
-
經過學手藝而長成的
同 mah tanam