a
-
阿美語元音之一,系展唇、後低舌面元音,音值為〔a〕,〔a/a〕等變體。
-
a元音處於音節開頭與收尾時,有輕微喉塞化,讀如〔`'~a〕、〔a`'~〕。
-
用法如下:
-
(1)前綴詞。
-
aenem 六個人,aira 即將有,aikor 在後面。
-
-
一般表示人的數目或其他附加意義。
-
(2)連接詞。
-
連接人名詞、人稱代詞主格形態,或者以指示代詞為修飾語的詞組,表示如、與、跟、以及等意義。
-
(3)結構助詞。
-
表示:
-
修飾關係。
-
並列關係。
-
Ta'angayay a kohecalay
又大又白。
-
Ta'angayay a kohecalay
-
連動關係。
-
Talariyal a mifuting
去海上打魚。 -
Karetengay a tatoyen
提起來很重。
-
Talariyal a mifuting
-
`m~補充關係。
-
(1)語氣助詞。
-
Akaka komaen, mawaraka(讀mawaraka)! -
Mapolina(讀mapolina)kiso i a'aloan!小心啊,你要掉到河裡去啊!
-
-
放在動詞之後,並與之連讀,表示提醒對方警惕和提防即將出現的險情。
-
不要吃,會中毒的!
-
(2)感嘆詞。
-
表示驚訝、驚奇、驚嘆。
-
誰掉下去了?
-
-
“a”
在阿美語的不同功用詳加說明如下:
-
“a”
-
連結詞有「和」的意義;修飾詞。
-
a 在句子開頭表示未來可能發生的事實或狀態:如
-
A ma'orad ano dafak
明天將會下雨。 -
A tayra kako i Taypak ano dafak misalama
我明天要去台北觀光。 -
A malaising ci Kurang ano roma miheca
古嵐明年將成為醫生。 -
A maanen
該怎麼辦。 -
A mala
將要成為…。 -
A malafi to
要吃(晚)飯了。 -
A maliepah
將要喝酒。 -
A miliyas
將要離開。 -
A minanam
將要學習。 -
A minanom
將要喝水。 -
A mipatay
將要殺死。 -
A misoped
將要收集。 -
A patawsi
將要喝酒聊天。 -
A saan
如是說、這麼說。 -
A talacowa
要去哪裡。 -
A tapalan
感覺到,觀察到。
-
A ma'orad ano dafak
-
a 在修飾語與被修飾語之間為連接詞:如
-
a為同位語的連接詞:如
-
a 和to之間介一個動詞表示未來可能發生該動詞所表達的行為或動作。如
-
語氣助詞,通常放在謂語動詞之後,並與之連讀,表示警告、提醒等語氣。有「好讓…」,「讓咱們…」的,「以免…」等之意義。例如:
-
Aka ka halikaen to epah mangirosa ko 'atay
不要酗酒,以免感染弱化肝臟。 -
Pasela'a ho ta kiemel kita a romakat to 'osaw a rarakaten
讓咱們先休息,好讓我們走更遠的路。 -
Karatar a lomowad maapaca a talapicodadan
要早起(或早一點動身),以免上學遲到。 -
Kameleng ko lalan na'onen ko rakat tahoriyaca mapolin
路面滑溜,小心行走以免滑跤而跌倒。 -
Aka to patoesi a komaen to epah masa'atekaka ko 'atay no miso
喝酒不要過量以免你的肝硬化。
-
Aka ka halikaen to epah mangirosa ko 'atay
-
文法上的一個用詞指引、揣測即將要做的行動或未來的觀念。
同 wa
-
futur : la particule "a" placée devant un verbe marque le futur
-
être : particule de liaison entre un adjectif en ay et un nom
-
et : particule de liaison entre deux noms
-
pour; à
-
連結詞 (為某種意義或修飾用)
a connecting particle with some of the meaning of "and" * modifying particle
-
1.連接詞
-
2.依附詞
-
(範疇分類:其他)
[虛]
-
Fae ket kiraan a ’anengang hay
那張椅子重嗎? -
Cima^ kiraan a tamdaw
那個人是誰呢? -
No singsi^ kiraan a kahngangay a codad
紅色的書是老師的。 -
Nima^ kiraan a kahngangay a codad
紅色的書是誰的? -
Papina^ kamo a malakaka^
你有幾個兄弟姊妹? -
Romakat kako a talapicodadan to romi’ami’ad
我每天走路去學校。 -
Talalotok ci mama^ a mi’adop
爸爸在山上打獵。 -
Hay tada salongan a ’arawen ko teker ni Idek
是的,彩虹看起來真美麗。 -
Faecal a ’arawen ko teker ni Idek hay
天上的彩虹美麗嗎? -
Malakapot kami to romi’ami’ad a micodad ato misalama^
我們每天一起唸書和玩耍。 -
Aka ka apac a talapicodadan
上學不可以遲到。 -
Pahanhan to a micodad masadak kako a talapapotal no picodadan
下課了,我走出教室。 -
Ira ko cecay a cirot i faled no facidol
在麵包樹上有一隻伯勞鳥, -
O maan a on doan ko kaolahan no miso
你喜歡什麼運動? -
Mafana’ kiso a masakero^ haw
你會跳舞嗎? -
Hay mafana’ kako a romadiw
是的,我會唱歌。 -
Mafana’ kiso a romadiw haw
你會唱歌嗎? -
Pinaay ko widi^ a lomowad kiso to dafak
你早上幾點起床? -
Enemay ko widi^ a lomowad kako
我早上六點起床。 -
Siwa^ ira ko pangkiw no widi^ a mafoti’ kako
我晚上九點半睡覺。 -
Pinaay ko widi^ a mafoti’ kiso
你晚上幾點睡覺? -
Ha Ano hacowa^ a taloma’ ciira
喔!她什麼時候回來呢? -
Talalotok kami a miliso’ ci akongan
我們去山上拜訪外公。 -
Mafana’ kako a mirenaf
我會畫圖。 -
Citamohong ci ina^ a masadak haw
媽媽外出的時候,有戴帽子嗎? -
Caay mapawan ciira a citamohong
不,她忘了戴帽子。 -
Manga’ay kako a misalama^ i herek no lahok haw
下午我可以去玩嗎? -
Nga’ay to kataloma’ a malafi^
可以,記得回來吃晚餐喔! -
Ano masalaw i manga’ay kako a masadak haw
如果雨停了,我可以出去嗎? -
Mafotek ci ama a mitolon
阿嬤閉上眼睛祈禱。 -
Nanay kadofah anini^ a miheca^
願今年大豐收。 -
Talakiwkay kami a milihay
我們要去教會做禮拜。 -
Pina^ a romi’ad ko cecay a lipay
一個禮拜有幾天? -
Pito^ a romi’ad
一個禮拜有七天。 -
Talalotok ca Panay a mipeco’ to mami^
Panay一家人到山上摘橘子。 -
liliden no niyam a pataloma’
我們都搬回家。 -
O matefaday i sera^ a posak ato fawo^ i
掉在地上的飯粒和蟲, -
Malalok kami a matayal
我們工作很勤勞。 -
O malafoloday a alonah kami
我們是一群螞蟻。 -
O malalokay a alonah kami
我們是一群勤快的螞蟻。 -
Nawhani misaromi’ad a misa’icel a minanam ciira
因為他每天努力練習。 -
Malalifet caira a mafekac
他們在比賽跑步。 -
Anini^ a mihcaan kadofah ko pinaloma^
今年稻米豐收, -
Lipahak sa ci mama^ a matawa^
爸爸高興得笑呵呵。 -
Ngarngar sa ciira a matayal i pala^
他每天辛勤地在田裡耕作。 -
Pakaci ting sya^ kako a talapicodadan to romi’ami’ad
我每天騎腳踏車上學。 -
Cecay a romi’ad i fatad no lalan
有一天,在上學的路上, -
Ira a mita’elif ci faki^
有一位叔叔經過。 -
Pina^ a wawidian ta tangasa^
要多少時間才會到達? -
Pakatolo^ a wawidian
大約要三個小時。 -
Pakamaan a talaTaypak
去台北要搭什麼車? -
Kaci hi lo mit a paka o to fay
騎摩托車一定要戴安全帽。 -
Kasatisil a madakaw to faso^
搭公車要排隊上車。 -
O satakaraway a lotok i o Yu san
最高的山是玉山。 -
Hacowa^ ko raay a rakaten
要走多久呢? -
Licayaw ho^ kiso maanen a tayra i Tafalong
請問你,怎樣到太巴塱部落? -
Macowa^ a nanomen ko riyar
海水喝起來味道如何? -
Mararid a talariyar a mifoting ko mifotingay
漁夫常常出海捕魚。 -
O maan ko kaolahan iso a kakaenen
你喜歡吃什麼? -
Kamaro’ o maan ko kangalayan no miso a maen
請坐,請問你要吃什麼? -
Maanen aca^ awaay ko hemay itini edeng o walay a cecay
抱歉,這裡沒有飯,只有麵。 -
Sowalen ari o maamaan a swey kwo an ko iraay itini i Taywan
說說看,台灣有哪些水果? -
Ciheci^ to mihecahecaan kora a losay haw
那些果樹每年結果實嗎? -
Hay mararid a macidal saka malofic ko heci^
是的,因為陽光充足,所以結很多果實。 -
Pacilahen to mamang ta kaeso’ a kaenen
加一點鹽才好吃。 -
Kalamkamen a paising
趕快去給醫生看。 -
Aka to kahalikaen to piyang kalalok a miforac to wadis
不要再貪吃糖果,多刷牙。 -
Mafana’ haca^ kako a mipadang misawsaw to kaysing to tapila’ ato ’alapit
我還會幫忙洗碗盤和筷子。 -
Faecalay a wawa^ saan ko singsi^ a mahemek i takowanan
老師稱讚我是一個很乖的小孩。 -
’Eminen ako a maen ko kakaenen i kaysing
我把碗裡的飯菜吃完。 -
Lima^ patongal han to siwa^ i safaw sepat to ko pida^ a mapolong
五加九共十四元。 -
Pafelien haca kako to tosa^ no limaay a pida^ i manga’a y to
你再給我兩個五元的也可以。 -
Mangalay kako to mo^tep no mo^tepay a pida^
我想要換十個十元。 -
Tawki^ cecay li’an ko pida^ ako Mangalay kako a mifalic
老闆,我有一百元。我想要換錢。 -
Pafelien ni ina^ kako to lima^ polo’ a payso^ to pi lipalipayan
媽媽每星期給我五十元。 -
’Anangen ako ko tosa^ polo’ a payso^
我就存二十元。 -
Tahenay ko rakat no karaya’ay cecay a romi’ad kina tosa^ polo’ ira ko sepat a misaliyok
長針走得快,一天走二十四圈。 -
Mana’on ko rakat no papoyo’ay cecay a romi’ad kina tosa^ a misaliyok
短針走得慢,一天走兩圈。 -
mato mipalalay i takowanan a papido^do^ to rakat no romi’ad
好像在提醒我要依時作息。 -
Pafeli^ ci mama^ ako to faelohay a toki^ i takowanan
爸爸給我新手錶。 -
Herek no lahok toloay ko toki^ tayra ciira ci fayian a mitenoon
下午三點,媽媽到姨媽家學習織布。 -
Saromi’ad saan ciira a pahoting
他每天放羊吃草。 -
Matepa^ to Hilam itira i rarikor no ’ongcoy a milimek
找到了!原來躲在大石頭的後面。 -
Kanarikay a mikilim ano icowa ay to
趕快去找,不知到哪去了? -
Maolah ko ’oner a masadak to dadaya^
蛇喜歡在晚上出現。 -
Ano tomowa’ ho ko ngapa^ nira i caay to kacaloway a milaliw ko ’edo ato takola^
只要張開嘴,老鼠和青蛙都很難逃開。 -
I hanahanaan to ciira a misaefeefer
牠在花叢裡飛來飛去。 -
Salo ngan a nenengen ko ’adipapang
蝴蝶看起來真美麗。 -
Rahoday a nanamen ko sowal no Pangcah haw
阿美族話好學嗎? -
I picodadan kako a minanam
我在學校學。 -
Icowa^ kiso a minanam to sowal no Pangcah
你在哪裡學阿美族話? -
Mafana’ kiso a somowal to sowal no Pangcah haw
你會講阿美族話嗎? -
Ano o masamaamaanay to a kongko^ i maolah kako a mitengil
各類的故事,我都喜歡聽。 -
Mafa na’ cingra a pakongko^ to kakaolahan a mitengil
他很會說好聽的故事。 -
Mafana’ ci akong a pakongko^
阿公很會講故事。 -
Mararid kako a maro’ i lidong no kilang a mitengil to pipakongko^ ni akong
我常常坐在樹下,聽阿公講故事。 -
Mapolong a mitengil kami o malakapotay a micodad
我們同學就一起聽。 -
Icowa^ ko satakara way a loma’
最高的大樓在哪裡? -
I codad Malalok a micodad i matongal ko fana’ no mita
在書裡。勤讀書可以讓我們增加知識。 -
Hay Ano maherek kiso a miasip kanca^ panokas hato i ci Panayan
好的,如果你讀完了,務必親自還給Panay。 -
Awaay ko no mako nika ira ko ni Panay Tanamay ako a somowal cingra
我沒有,但是Panay有。我試試幫你向她傳話。 -
Namiasip to kiso tina “Ilisin no ’Amis” sanay a codad haw
你讀過《阿美族豐年祭》這本書嗎? -
Malahakelong kako ato kapot a tayra i picakayan to codad inacila^
昨天我和同學一起到書店去。 -
Hilam han o malecaday aca^ ko nicakayan niyam a ci ting
結果我們兩人各買了一本相同的字典。 -
Mangalay kami a micakay to ci ting ato no kongko^ a codad
我們都想買字典和故事書。 -
Nikaorira caay ka lecad ko nicakayan niyam to no kongko^ a codad
但是,我們買的故事書卻不同。 -
Minanam kako a misorit to codad
我在練習寫字。 -
Mangalay kako tahenay a mafana’
我希望很快的學會。 -
Ano mafana’ to kako a misorit i
如果我學會書寫時, -
I Tay pak ciira a matayal tadamaoron kako i ciiraan
他在台北工作,我很想念他。 -
Lipahak ko faloco’ ako a pakalayap to tikami^ iso anini^
今天接到你的信,我非常高興。 -
Maolah kako toya toloay a codad o nipafelian iso i takowanan i ’ayaw nonini a folad
我都很喜歡你上個月送給我的三本書。 -
Nanay matiya kiso mamalafangcalay a singsi^ kako
希望我像你一樣,將來做個優秀的老師。 -
Mipi yi to mamalasingsi^ to kiso saan ko sowal a matengil
聽說你畢業了,就要當老師了。 -
O mamisa’icel kako a micodad
我要努力讀書。 -
Codaden ako ko malitemohay a demak to romi’ami’ad
我把每天發生的事記下來。 -
adihay ko mata’elifay to ako a demak i laloma’ no re ci^
日記裡有許多我過去的事。 -
Ano matira manga’ay kako a minanam a misorit
這樣不但可以練習寫字, -
O hahadimelen ako a mi’anang
我要好好地保存。 -
hacecacecay han niira ko tikami^ a patangasa^ i pilomaloma’
他把信一封一封送到各家各戶。 -
Lipahak ko tamdaw a pakalayap to tikami^
人們收到了信,都很高興。 -
Saromi’ami’ad saan a patangasa^ to tikami^ to pilomaloma’
每天挨家挨戶替人們送信。 -
Ano cilafang ko Pangcah to naniraayay i pasadak ko i loma’ay to kaeso’ay a kakaenen
如果阿美族有朋友自遠方來,家的主人會端出美食出來宴客。 -
O imi^ nonini a sowal i
這句話的意思是: -
Kirami ano citelep ko loma’ i tatiih a misoni^ nawhani paysin
但是,如果家裡有人去世,就不能吹奏,因為會觸犯禁忌。 -
Pasifana’ ko singsi niyam a misanga’ to tiftif anini^ a romi’ad
今天老師教我們製作口簧琴。 -
O nanoto’as ita o Pangcah a pinasanga’ kiraan
那是我們阿美族的傳統建築。 -
Ira i sacomod no niyaro’ ko pikacawan o pikecoran a minengneng to rakat no ’ada^
瞭望台在部落的入口,用來觀察敵人的行動。 -
Nga’ay kita a talapatiyamay a micakay to maamaan
我們可以到商店買東西。 -
Nga’ay kita a tala yo fing a micu king miepod to pida^ ato paefer to tikami^
也可以到郵局存錢、領錢和寄信。 -
Ano adada^ i manga’ay a talapipaisingan a paising
如果生病了,可以到醫院看病。 -
Inian a kalopitokohan i o sakacaloway no mita a ma’orip
這些現代的設施讓我們的生活方便。 -
Oya ma’araway a niyaro’ i o Pos ko^
那看得見的部落是玉里。 -
Tosa^ a pa sin to^ no po long no tamdaw i Tay wan ko Yin cu min
原住民的人口佔台灣總人口的2%。 -
O roma^ a kalitosa^ i i to kay to a maro’
另一半的人住在都市裡了。 -
I to kay to caira a matayal ato misaparod
他們已在都市成家,工作也在那裡。 -
Orasaka o teloc no Yin cu min ’aloman to ko i to kayay a mato’as anini^
所以,現在有許多的原住民的後代在都市長大。 -
Anini^ a mihecaan paka hi ko ki^ a taloma’ naniTay pak ko po long no paro^ no loma’ no faki^ ako
今年,叔叔一家人從台北搭飛機回來。 -
Miilisin ko niyaro’ niyam i salaloma’ no faloay ato siwaay a folad to mihecahecaan
每年的八月到九月之間,我們的部落舉行「豐年祭」。 -
Mapolong ko ’alomanay a romadiw ato masakero^ i papotal malipahak to nikasefek no kinaira no pinaloma^
大家在廣場上快樂地唱歌和跳舞來慶祝豐收。 -
O pakeras haw i miliyaw a macakat ko pacihakay a mifolesak to nisangicingiciwan a ’icep Nanay citama’ ko kapah a mi’adop ato mifoting o saanay
至於pakeras儀式是,女祭司再次爬到宗祠的屋頂上,向大眾撒檳榔切片。以示祝福部落青年上山打獵、下海漁撈順遂,常有獵獲。 -
Anini^ palimo^ han to a palacecay ko pakomod ato pakeras
今天把pakomod和pakeras 合併成為palimo^。 -
O pakomod hananay a demak haw i macakat i tongroh no loma’ no kakitaan ko pacihakay a mifosfos to eraw Nanay masaray ko kaloadada^ no tamdaw o saanay
所謂的pakomod儀式是,女祭司爬上宗祠的屋頂,向大眾撒甜酒。以示驅邪並治好大眾的各種疾病。 -
Sarikoray to a kasakeroan a romi’ad no ilisin anini^
今天是豐年祭歌舞節目的最後一天。 -
Ano cimaramoday i niyaro’ i o tata’angay a demak no ngangasawan
部落裡有人結婚,是整個氏族的大事。 -
Mikitemel ko faki^ a somowal mipalemed ko finawlan i cairaan
伯父輩會給他們訓話,族人會給他們祝福。 -
Mitolon ko mato’asay mikitemel a pa’icel i tamiyanan to sakalalok a matayal
長老祈福,並且勉勵我們做事要認真。 -
Yo matengil to ko piparadiw i madado^do kami a masadak naipicodadan misi’ayaw to faelohay a ’orip
當聽到歌聲響起,我們一個接一個走出學校,邁向新的人生。 -
Papilifeten nangra kami a mipana’
他們讓我們比賽射箭。 -
Atien no picodadan ko kalas no niyaro’ a mikerid to pisaselal
學校請耆老為我們舉辦成年禮。 -
O pico^yapan no niyam a romi’ad anini^
今天是我們畢業的日子。 -
Maparenget ko pakalifetay a micodaday
通過的學生才能戴上頭飾。
-
Fae ket kiraan a ’anengang hay